Het taboe op verlies (2) “onvervulde kinderwens”

door Leonie Nuijen | mei 29, 2023 | Babyverlies en de omgeving, Het rouwproces na babyverlies

In mijn vorige blog schreef ik over het taboe dat ik ervaar op het gebied van het verlies van een kind tijdens de zwangerschap of vlak daarna. Met name het taboe van het verlies van een kind in het prille begin van een zwangerschap, de zogenaamde miskraam. Uit de reacties die ik ontving, bleek dat ik niet de enige was.  Er rust echter een nog groter taboe op een onvervulde kinderwens.

Ik betrapte mij erop dat ik in mijn omgeving slechts twee personen ken die ongewenst kinderloos zijn. Door omstandigheden is het hun niet overkomen. Ze was heel lang single en toen zij haar man ontmoette, zat het moeder worden, gezien haar leeftijd, er niet meer in. De andere persoon, heeft meerdere miskramen meegemaakt en kwam door haar leeftijd niet meer in aanmerking voor een fertiliteitsbehandeling.

Ik bedacht mij ineens dat ik het met deze dierbaren nooit had over hun gemis. Want ja wat missen zij nu eigenlijk? Een verlangen? Een droombeeld?

Vader of moeder worden is inderdaad een verlangen. Een natuurlijk verlangen.  Zoals ik in mijn eerdere blog schreef, word je vader of moeder op het moment dat het verlangen naar een kind zich openbaart.

Het krijgen van een kind is iets natuurlijks. Door de komst van de “pil” heeft het krijgen van kinderen zich ontwikkelt naar iets waarvoor je kunt kiezen. En hier wordt een grote denkfout gemaakt. Door de komst van anticonceptie kun je ervoor kiezen om geen kinderen te willen. Door de komst van anticonceptie kun je het moment waarop je ouders wordt enigszins beïnvloeden. En dat is het dan ook. Want tien procent van de stellen in Nederland zijn ongewenst kinderloos. Een groot deel ervan heeft een lang traject van fertiliteitsbehandelingen achter de rug om vervolgens met lege handen te blijven.

Het feit dat we door de hulp van de medische wetenschap in staat zijn  zwanger te worden als het op een natuurlijke wijze niet lukt, maakt het krijgen van kinderen bijna maakbaar. Maar eigenlijk horen we alleen de succesverhalen. IVF / ICSI is in veel gevallen het laatste middel binnen de fertiliteitstrajecten. Na drie IVF-behandelingen is de kans op een geboren kindje 40% à 50% . Dit betekent dus dat bij bijna de helft van de stellen, die een IVF of ICSI ondergaan,  geen zwangerschap tot stand komt.

Uiteindelijk is tien procent van de stellen ongewenst kinderloos. Tien procent… dat zijn dus veel meer personen dan ik ken of waarvan ik het weet. Hoe kan dit? Het feit dat de cijfers zo afwijken van mijn werkelijkheid, maakt dus dat het een taboe is. En dan heb ik het nog niet over de ouders met een gedeeltelijk vervulde kinderwens.

Toen wij zelf in het fertiliteitstraject zaten, spraken we lotgenoten. Sommige van hen hadden al een kind. Gewoon op een natuurlijke wijze. Alleen het volgende kind kwam er niet. Uit de gesprekken met hen, kwam duidelijk naar voren dat de omgeving niet begreep waar ze mee bezig waren. Ze hadden immers toch een kind? Ze moesten gewoon blij zijn met wat ze hadden. Alsof je een verlangen kunt bedwingen. Okay, wellicht tijdelijk maar steeds zal het komen opborrelen.

Toen ik zwanger was van onze zoon, wist ik zeker dat ik blij zou zijn met één kind. Nadat hij ouder werd, speelde ook bij mij het verlangen van nog een kind. Was ik niet tevreden? Waarom wilde ik dit? Met mijn geschiedenis? Ik had er geen antwoord op. Probeerde met mijn logica mijn verlangen weg te wuiven. Maar het bleef komen. Totdat duidelijk werd dat het krijgen van een kind, gezien mijn leeftijd, niet meer wenselijk was. Het heeft mij echt even tijd gekost om dit te verwerken. Ik heb er nu vrede mee omdat ik een prachtig kereltje heb.  Ik realiseer mij dat ik nooit moeder was geworden zonder IVF. Maar soms komt het gevoel echt nog weleens opborrelen. Het is iets waar ik alleen met mijn man over praat. Waarom? Toch een gevoel van schaamte.

Maar hoe is het dan voor die anderen? Die net als ik meerdere kinderen hadden gewild? Of degene die nooit een kind zullen hebben? Met wie spreken zij over hun verlies? Is er überhaupt wel erkenning voor dit verlies? Het antwoord is nee.

Terugkomend op de personen in mijn omgeving. Ik merk dat ze het fijn vinden als ze erkend worden in hun verlies. Dat ze open mogen zijn over het gemis. Beiden hebben hun manier gevonden om met dit gemis om te gaan maar het blijft een gemis. Het ernaar vragen, nodigt uit om erover te praten.

Ik ben van mening dat ongewenste kinderloosheid uit de taboesfeer moet. We moeten leren om ernaar te vragen zodat die persoon zijn verhaal kwijt kan. Dat ze erkenning krijgen voor hun verlies. Ik ben benieuwd naar jouw mening.

Het stille verdriet van grootouders

door Leonie Nuijen | mei 29, 2023 | Babyverlies en de omgeving, Het rouwproces na babyverlies

Manu Kierse (2020) verwoordt het heel treffend in zijn boek Helpen bij verlies en verdriet. Wanneer je je (ongeboren) kleinkind verliest, heb je als opa en oma dubbel verdriet. Ondanks dit dubbele verdriet word je als rouwende opa en oma niet of nauwelijks erkent. Mensen onderschatten jouw verdriet.

Een confrontatie met dubbel verdriet

Als je kleinkind overlijdt, verlies je niet alleen je kleinkind maar word je ook geconfronteerd met het verdriet van je eigen kind en diens partner. Als ouder wil je je kind ten alle tijden beschermen tegen pijn en verdriet. Je ziet en voelt het verdriet van je kind en je kunt dit niet wegnemen. Je hebt voor je gevoel gefaald omdat je je kind niet hebt kunnen behoeden voor deze pijn en dit verdriet. Rationeel weet je dat je geen schuld hebt aan het verlies en het verdriet maar dat neemt niet weg dat de schuldgevoelens er wel degelijk kunnen zijn.

Aan jouw verdriet gaat men voorbij

Je schuift je eigen verdriet opzij om er te zijn voor je kind en diens partner. Doordat je kind een beroep op je doet, word je weer fulltime vader en moeder. De ouder die het kind beschermt, die naar het kind luistert, die problemen helpt oplossen.

Het voelt ongepast om over je eigen gevoelens te praten

Wanneer mensen vragen naar het verlies van je kleinkind, heb je het over het verdriet van je kind en diens partner. Je eigen verdriet blijft onbespreekbaar. Lijkt niet gepast. Want immers je kind heeft zijn of haar kind verloren. En voor ouders is het verlies van een kind het ergste dat hen kan overkomen. Toch?

Het verlies van je kleinkind laat niemand ongemoeid. En de impact is groot.

Nee, is mijn antwoord. Het verlies van een (ongeboren) kleinkind raakt de hele familie. Dus ook jou. Iedereen heeft zijn eigen verdriet, zijn eigen boosheid… En juist die emoties maken het soms moeilijk om de liefde, zorg en betrokkenheid die er tussen jullie is, te blijven uiten. Sommige opmerkingen, initiatieven, voorstellen en of acties, hoe goed ook bedoeld, kunnen het verdriet, de ontreddering en/ of de boosheid juist versterken.

Door de emoties worden je opmerkingen, initiatieven en voorstellen niet altijd gewaardeerd

Bovenstaande is zo herkenbaar voor ons. Na het overlijden van onze kinderen en met name na het overlijden van onze zoon Oscar, kregen mijn man en ik conflicten met onze ouders. Een tweede keer zoveel verdriet was ondragelijk. We waren in shock, ontredderd en zochten naar iemand die het leed kon verzachten. Wij hadden verwachtingen van onze ouders waar zij niet aan voldeden.

Zo lieten mijn schoonouders niets van zich horen om ons de ‘ruimte te geven’ het verlies te verwerken en deden mijn ouders allerlei voorstellen voor ‘gezellig samenzijn’.

Mijn schoonouders dachten dat zij er goed aan deden om ons met rust te laten. Echter wij voelden ons in de steek gelaten en aan ons lot overgelaten. Als er iemand was waarvan we dachten steun te ontvangen, was het van mijn schoonmoeder. Zij had namelijk ook kinderen verloren en moest wel weten hoe wij ons voelden…

Mijn ouders wilde ons leed verzachten door ‘leuke dingen te ondernemen en ‘gezellig samen te zijn’. Zo nodigden zij ons uit voor een skivakantie en Sinterklaasavond. Door leuke en gezellige dingen te doen zouden wij ons beter gaan voelen, was de gedachte.

Helaas zagen wij dit totaal anders. Wij zochten bescherming en troost. Zoals we vroeger als kind werden getroost na het vallen. Doordat onze beide ouders niet aan onze verwachtingen voldeden, raakten we van hen vervreemd. Wij voelden ons letterlijk in de kou staan.

Je kind doet een beroep op je terwijl het verlies van je kleinkind voor jou ook gewoon niet te bevatten is

We hadden echter niet door hoe onze ouders met het verdriet en schuldgevoelens worstelden. Het is niet normaal dat opa’s en oma’s hun (ongeboren) kleinkind begraven. Deze verkeerde volgorde is zo niet eerlijk dat het gewoon niet te bevatten is. Het verlies van je (ongeboren) kleinkind gaat dan ook (vaak) gepaard met schuldgevoelens, shock, leegte, ongeloof en intens verdriet. Rouw bij verlies van je (ongeboren) kleinkind is een vorm van rouw die, zoals al eerder aangegeven, nauwelijks erkenning geniet. Doordat de omgeving eraan voorbijgaat dat jij als opa of oma ook rouwt, mis je de steun van familie, vrienden, collega’s en werkgevers. Maar er wordt wel een beroep gedaan op jou als ouder. En daar komt bij dat je kind verwacht dat jij als ouder de levenservaring hebt om met dit verlies om te gaan. Onterecht want ook jij bent als opa of oma niet voorbereid op onverwachte gebeurtenis als deze. Je keek uit naar de geboorte en had al dromen over hoe je met je kleinkind zou spelen en wat je met hem zou ondernemen. En toen was er dat afscheid…

Het is belangrijk om te beseffen dat ook grootouders ook worstelen met hun emoties

Terugkomend op ons eigen proces. Op een gegeven moment, wees iemand mij erop dat onze ouders net als wij hun eigen rouwproces doormaakten. Iedereen rouwt op een andere manier. Ik had wel begrip voor mijn mans rouwproces maar niet voor het rouwproces van mijn ouders en schoonouders. Toen ik mij dat realiseerde, zag ik de worsteling van mijn ouders en schoonouders. Ik besprak dit met mijn man en vanaf dat moment konden wij begrip opbrengen voor hun gedrag en lukten het ons om weer in contact met hen te komen. Verwijten maakten plaats voor begrip en we zagen wat het verlies van hun kleinkinderen met hen had gedaan. En nog steeds doet. Door dit inzicht kwam de relatie met onze ouders weer in evenwicht. Het verlies en het verdriet is (altijd) op de achtergrond aanwezig maar we hebben met elkaar de kracht gevonden om verder te gaan. We hebben weer gezamenlijke dromen en we kunnen weer genieten.

Herkenbaar? Ik hoop dat door het delen van onze ervaringen  het taboe op het onzichtbare verdriet van grootouders bespreekbaar zal worden zodat de relatie met hun kind en diens partner goed blijft. Wil je erover praten? Neem dan gerust contact met mij op.

Hoe je op Moederdag een “moeder in stilte” kunt steunen

door Leonie Nuijen | mei 7, 2023 | Babyverlies en de omgeving, Het rouwproces na babyverlies

Je kunt er niet omheen. Volgende week is het de tweede zondag van mei: MOEDERDAG
Elke winkel, elk reclameblok, elke folder…. overal is MOEDERDAG
 
Een dag waar alle moeders in het zonnetje worden gezet.
Moeders die hun eerste Moederdag vieren
Moeders in spé
Moeders
Oma’s…
 
Maar wat als Moederdag een zwarte rand heeft?
Omdat zij haar kind is verloren?
Omdat zij door omstandigheden haar kind niet ziet?
Omdat zij haar o zo gewenste kindje nooit heeft gekregen?
 
Hoe moet het voor die moeders zijn om Moederdag mee te maken?
 
Zo pijnlijk. Zo verdrietig…
 
Toen bij mij een zwangerschap uitbleef, huilde ik op Moederdag om het verlangen. Toen ik uiteindelijk via IVF zwanger werd, droomde ik van mijn eerste Moederdag. Helaas overleed mijn dochter tijdens de zwangerschap. Ik was moeder maar in stilte. Moederdag had opeens een andere lading…. Pijnlijk. En het gemis van mijn kind was groter dan ooit…
 
Toen lag er een kaart in de bus: Voor de liefste moeder. Met aan de binnenkant de volgende tekst: Hoe anders had het moeten zijn. Jij en ik samen Moederdag vieren. Ik als oma en moeder en jij als dochter en moeder. Ook al is Madelon niet hier. Je bent en blijft de liefste moeder. Ik denk aan je… mamma
 
Deze kaart en deze tekst was precies wat ik nodig had om deze dag door te komen. Ik was mamma maar wel in stilte. Deze kaart gaf mij troost en erkenning
 
Laten we beseffen dat Moederdag niet voor iedereen even ‘kleurig’ is. Maar ze zijn wel moeder. Laten we deze moeders niet vergeten
 
Stuur haar een kaartje. Bel haar op. Nodig haar uit. Laat haar weten en voelen dat Moederdag niet ‘gezellig’ hoeft te zijn maar dat het een dag is waarin de liefde voor haar en haar kind centraal staat