Hoe je verder gaat na de uitvaart

Hoe je verder gaat na de uitvaart

Na de uitvaart van onze beide kinderen zijn wij er samen een paar dagen op uit geweest. Na het overlijden van onze dochter werd dit geadviseerd door zowel de verzekeringsarts van het UWV als mijn bedrijfsarts.

Natuurlijk was het een beladen ‘vakantie‘ .  Maar even weg zijn en tijd hebben om te praten over wat ons was overkomen. En in alle rust toe te geven aan onze emoties, hielp ons ontzettend bij ons rouwproces.

Het hielp ons om het verlies onder ogen te zien. En het hielp ons om de pijn van het verlies (samen) te ervaren.

Regelmaat in slaapritme

Tijdens onze rouwreis hadden wij heel veel baat bij een vast dag- en nachtritme. Rouwen kost energie. Het put je letterlijk uit. Zowel op emotioneel als lichamelijk vlak. Een slechte nachtrust zorgt versterkt dit nog eens extra. Ook ons.

Om te herstellen en beter om te kunnen gaan met het verdriet, gingen wij iedere dag op hetzelfde tijdstip naar bed en zetten we de wekker steeds op hetzelfde uur.

Door steeds op hetzelfde moment naar bed te gaan en op hetzelfde tijdstip wakker te worden, lukte het ons steeds beter om in- en door te slapen.

En dat zorgde ervoor dat we ons beter voelde. Zowel lichamelijk als geestelijk. We kregen meer energie om dingen te doen. De afleiding te zoeken. En afleiding hielp ons te stoppen met piekeren.

Om ervoor te zorgen dat we ook echt afleiding kregen, hadden we een agenda met dingen die we moesten of wilden doen. We spraken met onszelf af dat we, hoe ons gevoel ook was, de geplande activiteit zouden doen. Maar dat we onszelf wel alle ruimte zouden gunnen om toe te geven aan onze emoties.

Het is meer dan één keer gebeurd dat ik huilend in een restaurant mijn maaltijd at. Vond ik het erg? Schaamde ik mij? Niet echt. Ik ervaarde veel compassie en warmte. En meer dan eens ontstonden er hele mooie zingevende en troostende gesprekken met mensen die ik nauwelijks kende. Gesprekken die mij hielpen beter om te gaan met het verdriet.

Balans tussen afleiding zoeken en stilstaan bij het verdriet

Gingen wij helemaal op in het zoeken naar afleiding? Nee is het antwoord. Naast actief ontspanning en afleiding zoeken, zochten we ook vaak actief het verdriet op. Draaiden we muziek van de uitvaart, bekeken we de foto’s van onze kindjes, pakten we hun ‘knuffels’ erbij. En lieten we onze tranen rijkelijk vloeien… Om vervolgens te dansen op muziek uit het ‘ foute uur’ en uit eten te gaan.

We zaten soms uren in onze pyjama’s op de bank. Om de dag erop een weekendje weg te gaan. Wat we ook deden. In alles wat we ondernamen, haalden we herinneringen op en maakten we nieuwe.

Het helende effect van schrijven

Omdat ik nogal eens overmand werd door emoties maar ook bang was om dingen te vergeten, besloot ik een dagboek bij te houden. Ik zette mijn emoties op papier en ik maakte ik herinneringen.

De periode na het afscheid

De periode na het afscheid

En dan is het definitieve afscheid achter de rug. Je baby is er niet meer. Je kunt hem niet meer vasthouden. Niet meer ruiken. Niet meer strelen. Zijn kamer blijft onbeslapen. Zijn kleertjes liggen ongedragen in de kast. Zijn eerste boekje dat nooit zal worden voorgelezen. Zijn eerste knuffel waar hij nooit mee zal slapen… Wat rest zijn de (tastbare) herinneringen. Herinneringen aan jouw baby.

De pijn van het verlies doorleven

Wanneer de realiteit van het verlies tot je is doorgedrongen is daar het besef dat je verder moet zonder je baby. Je voelt je ontredderd en je ziet geen perspectief.  Je vraagt je af of je ooit weer gelukkig kan en mag zijn.

De rouwslinger; van emotie naar emotie

Je moet er doorheen. Je moet door een periode waarin je heen en weer wordt geslingerd tussen je emoties. Een periode waarin je heen en weer slingert tussen het leven weer oppakken (perspectief zien) en het leven niet (meer) zien zitten (ontreddering). Een periode waarin je heen en weer beweegt tussen afleiding zoeken en opgaan in het verdriet (Otto, 2016). Een periode waarin je onverwachts steeds zal worden overvallen door immens verdriet (Keirse, 2020). Net zolang totdat jij met liefdevolle herinneringen aan je baby denkt en zonder je baby weer van het leven kan genieten. (Keirse, 2020).

Omarmen van je gevoelens

Rouwgevoelens uiten zich op verschillende manieren: ontkenning, boosheid, ontreddering, wanhoop, jaloezie, schuldgevoelens, angst, hoop… etc. En vaak wisselen deze emoties elkaar ook nog eens in een rap tempo af. Dit is normaal. En hoort bij het rouwproces (Otto, 2016).

Door toe te geven aan het verdriet en de pijn te omarmen (Keirse, 2020). Door jezelf de ruimte en tijd te geven om te rouwen. Door jezelf te laten omringen en te laten steunen door mensen die ervoor je kunnen zijn. Door lief voor jezelf te zijn en die dingen te doen die jou helpen ontspannen kun je de pijn van het verlies te boven komen.

Neemt niet weg dat er altijd momenten zullen zijn dat de pijn van het gemis weer (even) aanwezig is. En ook dat is normaal. Door het toe te laten, geef je uiting aan de liefde voor je kind en het lucht op. Dus laat die traan maar even gaan.

Tips

  • Wees je ervan bewust dat je tijdens het rouwproces heen en weer geslingerd wordt tussen verdriet en hoop. Het opzoeken van afleiding maar ook stil staan bij je emoties leidt uiteindelijk naar het moment waarop de liefde voor je kind een grotere plaats in je leven inneemt dan het verdriet om het gemis.

  • Realiseer je dat rouw allerlei emoties oproept. Ook emoties die je liever niet voelt. Besef dat emoties menselijk zijn en dat er dus geen goede of foute emoties zijn. Weet dat elke emotie onderdeel is van het rouwproces en dat het helemaal okay is om dit te voelen. Veroordeel jezelf dus niet. Laat de gevoelens er gewoon zijn (Otto, 2016, p 7).

  • Sta bewust stil bij je gevoelens en laat ze toe. Verspil geen nodeloze energie aan het wegstoppen van je emoties. Het toestaan ze te voelen, zorgt ervoor dat je makkelijker door het rouwproces gaat. En dus eerder weer in staat bent om je leven op te pakken.

  • Heb je het gevoel niet verder te komen? Heb je het gevoel dat je stilstaat? Of word je nog te vaak overmand door je gevoelens en wil je hier meer grip op? neem hier contact op.

Ik heb ook een boek geschreven. Je bent je kindje verloren…Hoe nu verder? Hierin vind je tips en inzichten die jou helpen om met het verlies van je baby om te gaan. Zodat je met liefde en trots aan je kindje en je zwangerschap denkt. Het boek koop je hier, via de plaatselijke boekhandel en Wanmaker Uitvaart

Je overleden baby koesteren

Je overleden baby koesteren

Afscheid nemen voordat je elkaar hebt leren kennen

Je bent nog maar net bevallen als je al moet nadenken over een afscheid. Misschien wist je dat je baby zou komen te overlijden en heb je al nagedacht over een afscheid. Heb je nagedacht hoe je iedereen gaat vertellen dat je baby niet meer leeft… Maar misschien ook niet. Was het afscheid onverwacht.

Door het overlijden van je baby is je toekomstbeeld in één keer 180 graden gewijzigd. Nog voordat je elkaar hebt leren kennen en herinneringen hebt kunnen maken, neem je afscheid.

Herinneringen maken

Door het maken van (tastbare) herinneringen en doen van rituelen kun je betekenis geven aan het verlies en het afscheid. Het helpt je bij het rouwproces terwijl het je tegelijkertijd ook helpt om je baby’tje te koesteren. 

Tastbare herinneringen kun je op elk moment maken. Direct nadat je te horen kreeg dat je baby was overleden of zou gaan overlijden. Maar het kan ook later. Op een moment dat jij eraan toe bent.  Een ritueel helpt je uitdrukking te geven aan je gevoelens. Je kunt ze terugkerend uitvoeren, om op die manier je baby te gedenken, maar je kunt het ook eenmalig doen. Bijvoorbeeld een uitvaart of afscheidsritueel.

NB wanneer je je kindje geen uitvaart hebt kunnen geven, door welke omstandigheid dan ook, is het uitvoeren van een afscheidsritueel een alternatief.

In mijn boek Je bent je kindje verloren… Hoe nu verder? vind je tips die jou helpen liefdevolle herinneringen te maken en op een liefdevolle manier afscheid te nemen van je kindje. Je bestelt dit boek hier, de plaatselijke boekhandel en Wanmaker Uitvaart in Heemskerk.

Toen onze dochter overleed, had ik nog geen foto’s van mijn zwangere buik. Omdat haar komst het mooiste was wat ons was overkomen, hebben wij een dag voor de bevalling een fotoshoot gedaan. Hoe vreemd en verdrietig de situatie ook was, het voelde heel fijn om deze periode op deze manier te markeren.

We hebben onze kinderen op foto’s laten vereeuwigen en hebben ook beide uitvaarten vastgelegd. We wilden zoveel mogelijk herinneringen. Onze baby’s hebben hun eigen playlist uitvaartmuziek en hebben hun eigen unieke herinneringsbox. Ook hebben wij in onze voortuin twee bomen geplant.

Daarnaast hebben wij onze naasten gevraagd om een tekening te maken voor onze kinderen. Deze tekeningen hebben we in een boek laten binden. Op een speelse wijze zijn de emoties in beeld gebracht. Speciaal voor hen.

Ik draag hun as in mijn trouwring, onder hun maandsteen en heb een collier met hun as. Beide kinderen hebben hun eigen unieke urn.

In de tuin hebben we twee sierappels geplant. Onze kinderen zijn onderdeel van onze stamboom. De bomen zijn niet alleen een gedenkplekje maar ze symboliseren het leven van onze kindjes. Zij mochten niet groeien. Dat doen de bomen in naam van hen.  In de boom hangen lichtjes die vanaf 1 december tot en met 21 maart 24/7 branden.

De roze wolk spat uiteen

Opeens is je baby stil. Beweegt het niet meer. Hoor je tijdens een controle of een (echo)onderzoek dat er iets mis is met je kindje. Van het een op andere moment spat je roze wolk uiteen. Alsof de grond onder je voeten wegvalt… Je gaat je kindje verliezen. Je gaat afscheid nemen van je kindje…

De werkelijkheid onder ogen zien

En dan dringt het tot je door dat je afscheid gaat nemen van je baby. Je baby die zo gewenst was. Opeens ziet de wereld er anders uit. Opeens ziet je toekomst er anders uit. Je kunt het (eigenlijk) niet geloven. Dit overkomt altijd een ander. Niet jou… maar het overkomt jou dus wel.

Je hebt nauwelijks de tijd om het nieuws te verwerken. Voordat je echt herinneringen met elkaar hebt gemaakt, voordat je weet welk liedje en welk boekje je kindje leuk vindt, voordat het met zijn voetjes op de grond heeft gestaan en de zon op zijn gezicht heeft gevoeld … neem je afscheid van je baby en moet je gaan nadenken over zaken waar je niet over wilt nadenken.

Omdat er zoveel geregeld moet worden en er zoveel op je afkomt, vind je hieronder tips die jou helpen bij het liefdevol afscheid nemen van je baby.

Tips

  • Laat, indien mogelijk en nog niet gedaan, een zwangerschapshoot maken. De komst van je kindje is een bijzondere periode. Als moeder verandert je lijf en als vader zie je het lichaam van je vrouw veranderen. Je koestert het kindje in je buik. Je hebt dromen. Het vastleggen van deze periode markeert de liefde voor jullie kind. Het vereeuwigen van dit beeld, helpt de herinnering levend te houden.

  • Inmiddels zijn er (steeds) meer ziekenhuizen die specifieke afscheidswiegen en/ of afscheidsdekentjes geven aan ouders die hun baby verliezen. Maar niet elk ziekenhuis biedt deze mogelijkheid. Het is heel naar om je kindje mee naar huis te nemen wanneer je hem niet liefdevol en zachte manier kunt koesteren. Hoe moeilijk het ook zal zijn, bestel een afscheidswieg en/of afscheidsdekentje zodat je op een liefdevolle manier je kindje kunt vasthouden en op een liefdevolle manier van hem afscheid kan.

Een kennismaking en (naderend) afscheid in één

En dan is daar het moment wat je in je naarste dromen niet had kunnen bedenken. Je baby wordt geboren. Het is een kennismaking en (een naderend) afscheid in één. Je bent mamma/ pappa van een baby die je nooit zal zien opgroeien. De kraamweek had een roze wolk moeten zijn. Een week waarin je de vreugde van de geboorte van je baby met iedereen deelde. Niet een week van liefde, trots, verdriet en een naderend afscheid.

Je wilt zoveel mogelijk naar je baby kijken, hem voelen, ruiken, strelen… Herinneringen vastleggen maar ondertussen moet je ook nadenken over hoe je afscheid gaat nemen en moet je veel regelen.

Tips

  • Maak gebruik van kraamzorg. Waarschijnlijk associeer je kraamzorg met een roze wolk en wil je geen kraamzorg. Maar realiseer je dat je van een bevalling fysiek en mentaal moet herstellen. De kraamverzorgende kan naast de zorg voor jou en je partner helpen bij praktische zaken. En ze kan begeleiden bij de eerste dagen van het rouwproces. Vanaf 18 weken zwangerschap heb je recht op kraamzorg.

  • Steunpunt Nova is het landelijk steunpunt voor ouders die hun baby verliezen. Op deze site kun je o.a. informatie vinden over hoe je het afscheid kunt vormgeven. Er zijn speciale hulpkaarten ontwikkeld. Deze hulpkaarten helpen je door die eerste verwarrende dagen. De dagen waarin je belangrijke beslissingen moet nemen en veel moet regelen. Deze kaarten kunnen je helpen bij het maken van keuzes. Maar kunnen ook helpen bij het bespreekbaar maken van die moeilijke onderwerpen. Op de achterkant van de kaarten is ruimte voor aantekeningen. De kaarten kun je bij de andere spullen van je kindje bewaren (Steunpunt Nova. z.d.).

Na de bevalling

Je bent net bevallen en moet nog herstellen van de bevalling terwijl je nu dus ook moet nadenken over hoe je afscheid wil nemen, hoe je herinneringen wil vastleggen en hoe je iedereen gaat vertellen dat je baby niet meer leeft. Misschien wist je dat je baby zou komen te overlijden en ben je hier al mee bezig geweest. Maar misschien ook niet. Was het overlijden onverwacht.

‘Je bent wel kraamvrouw’

Waarschijnlijk associeer je de kraamweek met blijdschap maar vergeet niet dat je een kraamvrouw bent wanneer je een kindje hebt gebaard. Helaas houdt jouw lichaam geen rekening met het feit dat je baby niet meer leeft. Net als alle andere kraamvrouwen, moet jouw lichaam ontzwangeren. De kraamverzorgende houdt jouw herstel in de gaten. Ook kan de borstvoeding op gang komen. Kun je te maken krijgen met stuwing. Stuwing is pijnlijk. En confronteert je extra met het verlies van je kindje. De kraamverzorgende speelt een belangrijke rol in het verminderen ven de pijn en het verdriet die gepaard gaat met stuwing.

‘De partner wordt vaak vergeten’

Vergeet vooral ook niet dat jij als ouder die het kindje niet heeft gebaard ook recht hebt om je gevoelens te uiten. Ook jij hebt verdriet. En dat ook jij recht hebt om ondersteuning. De aandacht gaat bijna altijd alleen uit naar de moeder die het kindje heeft gedragen en gebaard. De vader (of moeder die het kindje niet gebaard heeft) wordt vaak vergeten. Terwijl zij net zo uitkeken naar de baby.

Er wordt vergeten hoe belangrijk hun rol was tijdens de zwangerschap en de bevalling. En hoe belangrijk hij is in de kraamweek. En vooral nu wordt er een extra beroep op hem/ haar gedaan. Want er moet zoveel geregeld worden… De kraamverzorgende heeft een belangrijke rol in het begeleiden en ondersteunen van jou als partner.

‘Je baby koesteren’

Door het maken van (tastbare) herinneringen en doen van rituelen kun je betekenis geven aan het verlies en het afscheid. Tegelijkertijd helpt het je om je baby’tje te koesteren. 

Tastbare herinneringen kun je op elk moment maken. Direct nadat je te horen kreeg dat je baby was overleden of zou gaan overlijden. Maar het kan ook later. Op een moment dat jij eraan toe bent.  Een ritueel helpt je uitdrukking te geven aan je gevoelens. Je kunt ze terugkerend uitvoeren, om op die manier je baby te gedenken, maar je kunt het ook eenmalig doen. Bijvoorbeeld een uitvaart of afscheidsritueel.

NB wanneer je je kindje geen uitvaart hebt kunnen geven, door welke omstandigheid dan ook, is het uitvoeren van een afscheidsritueel een alternatief.

Tips

  • Je bent ouder geworden van een prachtig kindje. Ook al voelt het zo anders, probeer zoveel mogelijk dingen te doen die met de geboorte van je kindje te maken hebben zoals: beschuit met muisjes, je kindje aankleden, voet en/ of handafdrukje maken, je omgeving kennis laten maken met je baby. En laat dit vereeuwigen op video en/ of foto’s. Beelden helpen de herinnering in leven te houden. En beelden helpen je om over je kind en het verlies te praten.

  • Maak een playlist van liedjes die aan jouw kindje doen denken. Muziek helpt je om je emoties te uiten. Op die manier kan het luisteren van muziek een bijdrage leveren in het rouwproces. De muziek kun je ook gebruiken tijdens de (eventuele) afscheidsdienst of uitvaart.

  • Als je kiest voor een afscheidsdienst of uitvaart, is het belangrijk dat je bij de uitvaartverzekering checkt of de uitvaart van je kindje gedekt is en wat de hoogte van de dekking is. Om te voorkomen dat je achteraf met onverwachte kosten wordt geconfronteerd. Een uitvaartbegeleider kan je hierin ondersteunen.

  • Maak gebruik van invulboeken om herinneringen aan je kindje te maken. Schrijven werkt letterlijk helend en troostend. En het helpt je om de herinneringen aan je baby levend te houden. Download hier mijn gratis invulboek. Er is een versie voor moeders en er is een versie voor vaders.

Meer tips vind je in mijn boek Je bent je kindje verloren…Hoe nu verder? Je koopt het boek hier, de plaatselijke boekhandel en Wanmaker Uitvaart in Heemskerk.