Het verdriet om het verlies van je baby is onmetelijk groot. Je bent vader of moeder maar in stilte. Je hebt een hart vol liefde maar staat met lege handen. Je toekomst is in één keer anders. Geen kraamfeest maar een afscheid.

Rouwen…

Rouwen is een dagtaak. Het kost tijd en energie. Je moet hard werken om het verlies een plek in je leven te geven. En te leven met het gemis. Zodat je je leven weer durft op te pakken.

Te vaak wordt gedacht dat rouwen om je baby een proces is dat uiteindelijk wordt afgesloten. Helaas is er geen eindpunt voor rouw. En nee, rouwen verloopt niet volgens een vast patroon. En ja, iedereen rouwt op zijn eigen manier (Otto, 2016, p 7). 

Theorieën en modellen van rouw

Volgens Elisabeth Kübler-Ross bestaat het rouwproces uit vijf fases:

1. Ontkenning; je kunt het niet geloven en wilt het niet geloven dat je kindje is overleden (afwijzen).
2. Woede; je bent ontzettend kwaad over wat je is overkomen of overkomt en je uit deze gevoelens van boosheid. Vaak ook wijs je een schuldige aan
3. Onderhandelen en vechten; je probeert door het doen van beloftes en het stellen van doelen het verlies onder ogen te zien.
4. Depressie; je bent intens verdrietig. Je ziet de zin van het leven niet meer.  Je sluit je af voor je omgeving. Wil niemand onder de ogen komen.
5. Aanvaarding; je accepteert het verlies van je kind en je pakt je leven weer op (Wikipedia, z.d.).

Manu Keirse spreekt in zijn boek Helpen bij verlies en verdriet (2020) over rouwarbeid en het vervullen van vier rouwtaken. Ouders die hun baby verliezen hebben de volgende taken te vervullen:

1. De werkelijkheid van het verlies van hun baby onder ogen zien.
2. De pijn van het verlies van hun baby aanvaarden.
3. Aanpassen aan de wereld zonder hun baby.
4. Hun baby herinneren en weer leren genieten van het leven zonder de baby.

William Worden beschrijft het rouwproces, net als Manu Keirse (2020), als het vervullen van vier rouwtaken. Volgens William Worden hebben ouders die hun baby zijn verloren het volgende te doen:

1. Het aanvaarden van de realiteit van het verlies van hun baby.
2. Het doorleven van de pijn en het verdriet.
3. Het aanpassen aan een leefomgeving zonder hun baby.
4. Het bewaren van de herinnering aan hun baby en het leven weer oppakken (Praktijk den Uijl, z.d.)

Door deze modellen zou je kunnen denken dat rouwen volgens een vast patroon en volgorde verloopt. Maar dat is onjuist. Kübler-Ross beschrijft vooral de verschillende reacties en gevoelens op rouw. Waarbij iedereen op zijn eigen manier reageert. De ene ouder zal eerst heel boos zijn terwijl de andere ouder het verlies weigert te geloven. En weer een andere stroopt zijn mouwen op en regelt het afscheid. Ouders kunnen van ontkenning doorschieten naar boosheid en weer terug. Maar ook vanuit de ontkenning doorschieten naar intens verdriet etc.

Manu Keirse en William Worden taken beschrijven die je als rouwende ouder te doen hebt om het verlies van je kind in je leven te verweven (Keirse, 2020, Praktijk den Uijl, z.d., Steun bij verlies, z.d.) Bij deze taken zie je dat de scheidslijn tussen de taken vaak diffuus is. Ouders proberen al hun leven aan te passen aan een leven zonder hun kindje terwijl ze nog volop bezig zijn met het doorleven van de pijn en het verdriet. Ze bewaren al herinneringen aan hun baby terwijl ze nog volop bezig zijn met het verlies van hun baby onder ogen te zien en het aanvaarden van de pijn en het verdriet.

Volgens Johan Maes daagt rouw jou uit om het verlies van jouw kindje te verweven met wie jij bent. Je moet je leven gaan aanpassen aan het gat dat het verlies van jouw kindje geslagen heeft. En dat is een levenslang proces. Want de leegte dat je kindje achterliet, zal nooit ingevuld worden door een ander kindje. En er zullen altijd momenten zijn waarop je het verlies en het verdriet weer even voelt. Dit volgens Johan Maes volstrekt normaal (Steun bij verlies, z.d.) Ook al heb je je leven weer opgepakt. Maak je weer plannen. Ben je weer gelukkig. Heeft je kind een broertje of zusje… etc. 

Johan Maes praat dan ook liever over een duaal procesmodel. Een model waarin je als rouwende ouder heen en weer slingert tussen herinnering; de confrontatie met het gemis van je baby, en herstel; het aanpassen aan een leven zonder je baby. (Steun bij verlies, z.d.).

Ik omschrijf rouw als het vinden van een nieuw evenwicht en perspectief na een groot verlies. Een proces waarin je heen en weer moet bewegen tussen stilstaan bij het verdriet en afleiding zoeken.

Ik vergelijk het verlies van je baby met het hebben van een litteken. De scherpe pijn en scherpe lijnen nemen met de tijd af maar verdwijnen nooit helemaal. Op onverwachte momenten is de pijn weer (even) heftig aanwezig. Je moet leren leven met dit litteken en ervan leren houden.

Tips

• Rouwen kost energie. Het heeft een negatieve invloed op je mentale maar ook je fysieke gesteldheid Het is heel normaal dat je je uitgeput kunt voelen (Keirse, 2020). 

• Leer jezelf te ontspannen door middel van ontspanningsoefeningen. Verdriet en piekeren hebben een negatieve invloed op het inslapen en doorslapen. Een goede nachtrust is nodig om mentaal en fysiek te herstellen. Door ontspanningsoefeningen help je en leer je je lijf te ontspannen en gedachten ‘los te laten’.

• Zorg voor een vast dag- nachtritme. . Rust en regelmaat helpen fysiek en mentaal te herstellen. Structuur en regelmaat helpen het piekeren te verminderen en leiden ook af. Minder piekeren helpt bij het in- en doorslapen. Een goede nachtrust kun je stimuleren door steeds op hetzelfde tijdstip op te staan en op hetzelfde tijdstip naar bed te gaan

• Wees je ervan bewust dat rouwen niet volgens een vast patroon verloopt. En dat iedereen op zijn eigen manier rouwt. En wees je er ook van bewust dat er geen eindpunt voor rouw. Ook al heb je je leven weer opgepakt. En ben je weer gelukkig. Er zullen altijd momenten zijn waarop je wordt overvallen door verdriet om het gemis van je baby. Dit is volstrekt normaal (Otto, 2016, Keirse, 2020, Steun bij verlies, z.d.)

Assertief zijn

Zoals eerder beschreven rouwt iedereen op zijn eigen manier. In zijn boek Helpen bij verlies en verdriet (2020), onderscheidt Manu Keirse, twee stijlen van rouw:

1. De intuïtieve manier van rouwen waarbij de rouwende zich meer laat leiden door het gevoel; gevoelens uiten, gevoelens bespreken, symbolen en rituelen.
2. De instrumentele manier van rouwen waarbij de rouwende zich meer laat leiden door het verstand; praktische zaken rondom het overlijden en de uitvaart regelen.

Volgens Johan Maes is er in grote lijnen een verschil tussen de manier waarop vrouwen rouwen en de manier waarop mannen rouwen:

1. Vrouwen rouwen meer emotioneel en communicatief en zijn meer gericht op de confrontatie met het verlies.
2. Mannen kiezen er vaak voor om actief en toekomstgericht met het verlies om te gaan (Steun bij verlies, z.d.).

Ik kan niet met 100% zekerheid stellen dat er een verschil is tussen mannen en vrouwen. Wat ik wel met zekerheid kan zeggen, is dat mensen onderling verschillen. En dat het belangrijk is om je dit te beseffen. Want juist het verschil in rouwen kan leiden tot een conflict. Kan leiden tot verwijdering.

Hoe je manier van rouwen ook is, steun, begrip en hulp van je partner en je omgeving is onmisbaar tijdens het rouwproces. Wanneer je geen steun ervaart, wordt het rouwproces heel eenzaam. Zwaarder.

Omdat ieder mens zijn eigen manier van rouwen heeft, is het dus heel moeilijk voor de partner en de omgeving om aan te voelen waar de behoeften liggen. Als rouwende ouder zul je goed voor jezelf moeten zorgen en assertief moeten zijn.

Assertief zijn, is de balans tussen het opkomen voor je eigen belangen en rekening houden met de belangen van de ander (Carrièretijger, z.d.).

Dit betekent dt je als rouwende vader of moeder moet weten waar je behoefte ligt. En dit dus ook durven aan te geven. Of durven te vragen. Maar je moet ook accepteren dat de ander (je partner, je omgeving) anders met het verlies omgaat en anders rouwt dan jij.

Wees je ervan bewust dat je partner en je omgeving jou (misschien) op een andere manier steun en hulp bieden dan jij zou willen. Maar besef ook dat jouw partner of jouw naaste van jou steun, begrip en hulp verlangen die jij hén (misschien) niet kunt bieden.

Realiseer je ook dat je omgeving maar ook je partner jou onbedoeld zullen kwetsen met opmerkingen en advies. Maar besef dan ook dat jij op jouw beurt hen onbedoeld kwetst.

De gevoelens van verdriet, woede, machteloosheid en de ontreddering kunnen je zo in hun greep houden dat je simpelweg niet meer in staat bent om je in de ander in te leven. En kan ertoe leiden dat je van je partner en omgeving vervreemdt. Dat je uit elkaar groeit. Het kan zelf leiden tot beëindiging van de relatie.

Tips

• Probeer in te zien dat zowel je partner als je omgeving er niet op uit zijn om je te kwetsen. Maar dat ze door de situatie en het ongemak dat de situatie met zich meebrengt, niet altijd de juiste dingen zeggen (Keirse, 2020).

• Wees assertief. Uit je gevoelens en vertel je partner en je omgeving wat je nodig hebt om het verdriet leren dragen. Maar geef anderen ook de ruimte om zich te uiten en hulp te vragen voor een op hen werkende manier.

• Wees je ervan bewust dat de mensen van wie je de meeste steun verlangt en verwacht jou wellicht het minst tot steun zullen zijn. Ze worstelen zelf met hun emoties en zijn daardoor niet in staat om gehoor te geven aan jouw behoefte (Keirse, 2020).

• Rouwen kost tijd en energie. Wanneer je jezelf niet de tijd en de liefde gunt om te rouwen, kun je vastlopen of zelfs ziek worden. Dit kun je voorkomen door je te laten begeleiden door een professionele rouwcoach. Neem hier contact met mij op.

• In mijn boek Je bent je kindje verloren… Hoe nu verder? vind je meer tips en inzichten die jou èn je omgeving helpen bij het rouwproces na het verlies van je baby. Het boek koop je via mijn site , bij de plaatselijke boekhandel of bij Wanmaker Uitvaart in Heemskerk.