Tijdens mijn werk als HR-adviseur kreeg ik vaak de volgende vragen: “Moet ik mijn medewerker vrijgeven om naar het ziekenhuis te gaan voor een punctie?’, “Een vruchtbaarheidsbehandeling is toch eigen keuze en dan hoef ik toch geen ziekteverlof te geven?”, “Ik heb een medewerker die voor een punctie naar het ziekenhuis moet op donderdag. Ik heb liever dat ze dit op haar vrije vrijdag plant. Kan ik dit van haar eisen?” enz.

Ik adviseerde altijd om de medewerker te vragen zoveel mogelijk afspraken buiten werktijd te plannen en wanneer dit niet mogelijk was, de medewerker verlof te geven. Ik maakte geen onderscheid tussen een bezoek aan de orthopeed of een bezoek aan de fertiliteitskliniek.

‘Een vruchtbaarheidsbehandeling ondergaan is eigen keuze’

Helaas deelde niet iedereen mijn mening. Sommige collega’s waren van mening dat het ondergaan van vruchtbaarheidsbehandelingen ‘privé’ was en dat de medewerker hiervoor zijn vakantiedagen moest opnemen. Er volgden interessante discussies over wat wel en niet onder ‘ziek zijn’ viel.

‘Wat is de definitie van ziekte?’

Het raadplegen van de definitie van de WHO gaf ook geen opheldering. Volgens de WHO is gezondheid een volledig fysiek, geestelijk een sociaal welbevinden is en niet louter het ontbreken van ziekte of gebrek. Vrij vertaald zou je kunnen zeggen dat dan iedereen patiënt is. Zou de visie van Falke en Verbaan; ‘ziekte overkomt je, verzuim is een keuze’, meer duidelijkheid geven? Ook deze visie gaf geen duidelijkheid. De één was van mening dat het dus eigen keuze was want je koos ervoor om zwanger te worden terwijl de ander van mening was dat het geen eigen keuze was omdat kinderen krijgen bij de natuur hoort.

‘De impact van het niet spontaan zwanger worden, wordt onderschat’

Kortom een lastig onderwerp. Ik kon toen niet vermoeden wat de werkelijke impact van een dergelijk traject is. Ik adviseerde over het wèl of niet toekennen van doorbetaald verlof. Ik heb nooit gevraagd hoe de medewerker functioneerde, hoe het met hem / haar ging enz. Ik had geen flauw besef dat een onvervulde kinderwens en / of fertiliteitsbehandelingen invloed kan hebben op de gezondheid en / of functioneren van de medewerker.  

‘Een lichamelijk en emotionele achtbaan’

Een medisch traject om zwanger te worden behelst meer dan ziekenhuisafspraken. Het is lichamelijk en emotioneel zwaar. Iemand die een vruchtbaarheidsbehandelingen ondergaat, is kwetsbaar zowel lichamelijk, geestelijk als sociaal. Naast professionele steun is steun van je omgeving belangrijk; familie, vrienden en werk.

Toen bij ons een spontane zwangerschap uitbleef, werd mij pas duidelijk in wat voor rollercoaster je beland wanneer je kinderwens niet wordt vervuld. Toen wij startten met de vruchtbaarheidsbehandelingen hadden we al een periode van vijf jaar, waarin een spontane zwangerschap uitbleef, achter de rug.

De omgeving bedoelt het goed. Probeert je op te beuren. Maar je kunt er niets mee.

Een periode waarin mening keer gevraagd werd of wij geen kinderen wilden. Wanneer we dan vertelden dat het zwanger worden niet lukte, kregen we spontaan allerlei goed bedoelde adviezen. Zo kregen we te horen dat we ‘het moest loslaten’, ‘een verre reis moest gaan maken’, ‘een studie moesten gaan oppakken’ etc. Door er niet meer mee bezig te zijn, zou de zwangerschap vanzelf komen, was de gedachte. We snapten de intentie maar konden er weinig mee.

Praten over ongewenste kinderloosheid blijft lastig. Is een taboe.

Niemand vroeg hoe wij ons voelden maar uit onszelf erover beginnen, deden we ook niet. Praten over het onderwerp ‘kinderen krijgen’ is gewoon lastig. Wij wilden mensen er niet mee belasten maar andersom wilde onze omgeving ons er ook niet mee belasten.

Hoe lastig het onderwerp was, werd pijnlijk duidelijk toen ik op een verjaardag constateerde dat mijn vriendin wel heel erg dik was geworden… Terwijl wij elkaar dikwijls telefonisch spraken. Achteraf begreep ik waarom ze het ‘te druk’ had om af te spreken. Ze vond het moeilijk mij te confronteren met haar zwangerschap.

Vertellen dat je zwanger bent terwijl je weet dat de ander ook zwanger wilt worden… zo ontzettend pijnlijk.

Ze voelde zich schuldig ten opzichte van mij. Zij werd wel zwanger en mij lukte het maar niet. De situatie was heel verwarrend. Ik was blij voor haar maar was ook verdrietig dat zij wel zwanger was en ik niet. Ook was ik boos omdat ze het mij (nog) niet had verteld maar ook verdrietig omdat ze het mij niet durfde te vertellen.

En dan besluit je om het medische circuit in te gaan

Om toch een kind te kunnen krijgen, meldden we ons bij het Centrum voor Voortplantingsgeneeskunde van het AMC. Voorafgaand aan de eerste intake ontvingen we een grote vragenlijst met zeer intieme maar noodzakelijke vragen. Aan de hand van deze vragenlijst hadden we een counselinggesprek met een fertiliteitsarts. En toen startte het traject. Een traject waarin wij onze grenzen verlegden. Alles voor dat ene doel. Het krijgen van ons kind.

‘Je verlegt steeds meer je grens’

Temperatuur bijhouden, geplande seks en toen dat niet lukte, IVF. Er brak een periode aan van spuiten op een vast tijdstip, inwendige echo’s, puncties, zaad doneren en wachten op het telefoontje of er een bevruchting had plaatsgevonden.

Wanneer er sprake was van een bevruchting, hadden we diezelfde middag een terugplaatsing. Na de terugplaatsing begon het wachten. Twee weken. Weken die wel maanden leken. En dan was daar het moment. Was ik zwanger of niet? De uitslag doorgeven per mail en dan  wachten op het telefoontje van de verpleegkundige.

Wanneer de test positief was, werden we gefeliciteerd en kregen we een uitnodiging voor een echo. Was ik niet zwanger dan vroegen ze hoe het ging en of we direct door wilden gaan? Op naar de volgende cyclus. Al die tijd leefden we van testdag naar testdag. Tijd om stil te staan bij de teleurstelling hadden we niet. Ik was de 40 al gepasseerd dus de maanden gingen tellen.

Van te voren is niet duidelijk hoelang het traject duurt en hoe vaak je naar het ziekenhuis moet.

Ik heb vier IVF behandelingen gehad en uit dit behandelingen zijn meerdere embryo’s ontstaan. Bij de terugplaatsing werd de ‘beste embryo’ teruggeplaatst. Zijn of haar broertjes en zusjes werden ingevroren om eventueel op een later tijdstip terug geplaatst te worden. Ik heb in totaal 12 terugplaatsingen gehad. Drie keer raakte ik zwanger door IVF en één keer door een cryo behandeling (terugplaatsing van een bevroren embryo).

Bij elke cyclus moet je dus meerdere keren naar het ziekenhuis. Zowel ik, als mijn man probeerden alle afspraken zo te plannen dat we hiervoor niet hoefden te verzuimen van het werk. Maar als je fulltime werkt is dit praktisch onmogelijk.

Niet iedere werkgever is even begripvol

Omdat mijn leidinggevende mij duidelijk had gemaakt, dat een dergelijk traject een eigen keuze was, nam ik vakantiedagen op of ruilde mijn roostervrije dagen. Mijn leidinggevende wilde geen last hebben van mijn keuze. Ik die altijd anders adviseerde, accepteerde zijn mening. Ik begreep het ook maar had wel gehoopt op meer steun en begrip. Gewoon eens vragen hoe het met mij ging? Mijn mans werkgever dacht er exact hetzelfde over. Ook hij moest dagen ruilen en / of vakantie-uren opnemen en ook hem werd nooit gevraagd hoe het met hem ging.

Ons leven bestond alleen nog maar uit de wens voor een kind en een mogelijke zwangerschap

Ik ben drie keer zwanger geraakt van de IVF-behandeling. Helaas eindigde één zwangerschap in een miskraam en overleden twee van mijn drie kinderen. De vierde IVF-behandeling was niet succesvol en de cryo-poging die hierop volgde werd gestaakt omdat mijn lijf niet goed reageerde. Dit was het moment dat we er helemaal doorheen zaten.

Mijn lijf protesteerde en mentaal konden we het niet meer aan. We leefden alleen maar voor het krijgen van een kind. Ons leven stond al drie jaar stil. Buiten het werk, ging het nergens meer anders over.

Bij alles wat we deden, hielden we rekening met een mogelijke zwangerschap. Zo kocht in na het overlijden van ons tweede kindje geen nieuwe kleren. Want stel dat ik zwanger raakte? We planden geen vakanties. Want stel dat ik zwanger raakte? Ik dronk geen alcohol, at gezond en deed aan yoga . Want hiermee vergrootte ik de kans op een zwangerschap.

‘Wanneer besluit je om te stoppen…?’

We hielden het vol omdat we samen hadden besloten dat we het hele traject als ‘een intieme reis’ hadden bestempeld. Maar nu hadden we het kantelpunt bereikt. De kracht om door te gaan was weg. We wilden niet meer geleefd worden door onze kinderwens. We wilden weg. Vluchten uit de realiteit. Tot rust komen. Nadenken. Al die tijd konden we ons steeds weer opladen maar nu was dat weg.

We boekten op maandag een vlucht naar Bali en woensdag vertrokken we. Een vlucht met een tussenstop midden in de nacht. Op een bijna verlaten vliegveld spraken we naar elkaar uit dat de geplande poging, de laatste zou zijn. Er kwam een enorme rust over ons heen.

‘Wat als je uiteindelijk toch met lege handen naar huis gaat’

Acht uur later landden we op het vliegveld van Bali. Indonesië het land van mijn moeder. Blij met de genomen beslissing startten we ons nieuwe leven. Er was plaats voor berusting en we maakten weer plannen. Na de vakantie volgde de terugplaatsing. Deze keer was het wel raak. In december werd ons jongste kind geboren. Een gezonde zoon.

Bij ons zijn de vruchtbaarheidsbehandelingen dus uiteindelijk succesvol verlopen. Maar dit geldt dus niet voor iedereen. Het overall succespercentage van IVF/ ICSI is nu 40,2% per cyclus (Freya, 9 februari 2021, https://www.freya.nl/ivf-cijfers-2019-recordaantal-ivf-kinderen-bij-gelijkblijvend-aantal-verse-behandelcycli/).

Toen wij onze zoon in onze armen hielden, was het, het allemaal waard. Maar hoe hadden we er tegenaan gekeken als we na onze twee oudsten nooit meer een baby in onze armen hadden gehad?

Hoe moet het zijn voor die mensen die uiteindelijk met lege handen naar huis gaan? Zij moeten verder leven met het gemis. Een gemis die ook niet altijd wordt erkend.  Het ‘niet spontaan kunnen krijgen van een kind’ is gewoon een taboe. Het is een moeilijk onderwerp. Hoe moet je als omgeving; familie, vrienden en werkgever reageren? Welke steun moet je als omgeving; familie, vrienden en werkgever bieden?

Herkenbaar? Ik hoop dat het taboe wordt doorbroken. Begrip en steun kan meer leed voorkomen. Ik ben benieuwd naar jouw mening.